جدول تطبیقی بررسی حمایت‌های رسانهها از کاندیداهای انتخاباتی ریاست جمهوری
خبرآنلاین: چهار ضلعی رسانه‌های دیداری، شنیداری، مکتوب و مجازی به عنوان اصلی‌ترین پنجره‌ه ارتباطی با جامعه نقش غیرقابل انکاری را در انتخابات ریاست جمهوری دهم عهده‌دار هستند تا جایی که موضع‌گیری آنها له یا علیه کاندیداها می‌تواند به برگ برنده آن نامزد در رقابت‌های انتخاباتی بدل شود. اگرچه ناظران سیاسی اعتقاد دارند فضای رسانه‌ای کشور دچار«انتخاباتی شدن زودهنگام» شده است اما با خارج شدن کاندیداهای دو جناح اصلاح‌طلب و اصولگرا از ابهام کنونی، پیش‌بینی می‌شود که حرارت، دامنه و گستردگی مباحث انتخاباتی در فضای رسانه‌ای دوچندان شود. در میان رسانهها اما تکلیف صدا و سیما به عنوان «رسانه عمومی» در قانون مشخص شده است: «بی‌طرفی کامل در برخورد با کاندیداهای دو جناح و احزاب سیاسی قانونی کشور، تلاش برای انتقال برنامه‌های نامزدها به جامعه و حرکت در مسیر مشارکت حداکثری واجدان شرایط». با نگاهی به این الزام قانونی اما اصلاحطلبان معتقدند که دو اصل«عدالت رسانه‌ای» و «بی‌طرفی سیاسی» از سوی «رسانه عمومی» درخصوص آن ها چه در دوران اصلاحات و چه پس از آن رعایت نشده است. در طول سه و نیم سال گذشته نیز در مقابل همه این محدودیت‌ها، این دولت نهم بوده که به یمن حمایت کامل این رسانه پرنفوذ، بسیاری از خطاهای خود را پوشانده و از نقد آنها ممانعت به عمل آورده است.
در جریان انتخابات مجلس هشتم اما طیفی از اصولگرایان نیز به حامیان نظریه«صدا و سیما در خدمت دولت» پیوستند؛ آنها در طول سه و نیم سال گذشته به تدریج، خرج خود را از حامیان دولت نهم جدا کرده و از عدم استفاده از نظرات کارشناسی و کنار گذاشتن مدیران با تجربه و کارآمد انقلاب لب به انتقاد گشودند و به اصولگرایان منتقد دولت نهم مبدل شدند. منتقدان صدا و سیما اکنون اعتقاد دارند که «رسانه عمومی» سعی در نادیده گرفتن خطاهای دولت دارد.
روزنامه‌های دست به عصا
بعد از این رسانه اثرگذار، نوبت به روزنامهها و نشریات سراسری و محلی، می‌رسد که در راستای اطلاع‌رسانی غیرمحدود در حال انتشار هستند. اصلاحطلبان و اصولگرایان منتقد دولت در این بخش نیز با مشکلات و موانع قابل توجهی مواجه هستند. اگر تا قبل از روی کار آمدن دولت نهم، توقیف یا تذکرهای تند تنها دامن رسانه‌های اصلاح‌طلب را می‌گرفت توقیف تهران امروز و همشهری عصر و فیلتر شدن سایت‌های اینترنتی اصولگرایان منتقد، شرایط را تغییر داد. اصلاحطلبان اما به طور جدی‌تر نسبت به محدود شدن کانال‌های ارتباطی خود با جامعه معترض هستند. آنها بر روی نام چند روزنامه اثرگذار خود مهر قرمز«توقیف شد» را دیده و معدود روزنامه‌های باقی‌مانده را نیز با مصائب بسیار حفظ کرده‌اند. به رغم این شرایط اما، این روزنامهها و نشریات در حال تبلیغ رسمی یا غیررسمی کاندیدای خود هستند و در حال حاضر، طرح نظرات سیدمحمد خاتمی و میرحسین موسوی و هواداران آنها را در دستور کار دارند. در این میان شاید این مهدی کروبی باشد که با خیال آسوده‌تری به فعالیت‌های انتخاباتی می‌پردازد. روزنامه اعتماد ملی، ارگان حزب مبتوع او در حال انتشار است و روزنامه اعتماد هم با مدیرمسئولی عضو حزب او به طور مداوم به انعکاس نظرات کروبی می‌پردازد. این درحالی است که سیدمحمد خاتمی و میرحسین موسوی در این حوزه با معضلات بیشتری مواجه هستند.
سه حزب اصلی اصلاحطلبان یعنی مشارکت، کارگزاران و مجاهدین انقلاب، ارگان‌های حزبی خود را در محاق توقیف می‌بینند و هیأت نظارت بر مطبوعات به درخواست مجوز روزنامه آنها پاسخ روشنی نمی‌دهد.
اما اصولگرایان حامی احمدی‌نژاد در شرایط موجود و به رغم حمایت‌های صدا و سیما، در حوزه مطبوعات نیز جهان را به کام خود می‌بینند و به تازگی روزنامه‌های وطن امروز و خورشید موفق به اخذ مجوز از هیأت نظارت بر مطبوعات شده و زنجیره روزنامهها و نشریات حامی دولت نهم را تکمیل کرده‌اند. منتقدان، نامشخص بودن منابع مالی این دو پایگاه مکتوب رسانه‌ای دولت و متصل بودن آن به دو بنگاه دولتی - سایپا و سازمان تأمین اجتماعی - را تشدید کننده نابرابری رسانه‌ای در حوزه مطبوعات ارزیابی می‌کنند.
فیلترینگ منتقدان
سایت‌های انترنتی نیز چندسالی است به عرصه اطلاع‌رسانی و فضای سیاسی کشور قدم گذارده‌اند، هرچند خبرگزاری‌های رسمی نیز همانند روزنامهها گرایش سیاسی روشنی نسبت به اصلاحطلبان و اصولگرایان دارند اما به سبب وجود قوانین سخت‌گیرانه‌تر، نسبت به سایت‌های خبری، از دایره مانور محدودتری برخوردارند. درحال حاضر تمامی گرایش‌های سیاسی، دارای سایت اطلاع‌رسانی هستند اما تجربه انتخابات سال‌های گذشته حاکی از آن است که به دلیل ضریب نفوذ پایین اینترنت درکشور خصوصاً در شهرستان‌ها و روستا‌ها، آزادی عمل نسبی در این حوزه راهگشای کاندیداهای انتخابات نیست. در عین حال فیلترینگ گاه و بیگاه این سایت‌های منتقد دولت در کنار آزادی عمل سایت‌های حامی دولت در انتشار اخبار و گزارش‌های تند برعلیه چهره‌هایی مانند سیدمحمد خاتمی، هاشمی‌رفسنجانی، محمدباقر قالیباف، علی لاریجانی و سایر منتقدان دولت، پای تبعیض‌ها را به «فضای وب» نیز بازکرده است.
فعالان سیاسی هر دو جناح کشور اما با شرکت در نظرسنجی «خبرآنلاین» درخصوص گرایش احتمالی رسانه‌های مکتوب و مجازی به کاندیداهای آوردگاه انتخابات ریاست جمهوری سال آینده به اظهارنظر پرداختند. نتیجه این نظرسنجی اما ازقبل قابل پیش‌بینی بود: «روزنامهها در اختیار احمدی‌نژاد و کروبی و فضای اینترنت به سود سیدمحمد خاتمی است». نکته جالب توجه دیگر، افزایش قارچ گونه سایت‌های حامی دولت است که به باور فعالان سیاسی، با حمایت‌های خاصی خواهند توانست، فضای مجازی را نیز در خدمت تبلیغ به سود دولت نهم درآورند. از اصلاحطلبان، آذر منصوری و کریم ارغنده‌پور از حزب مشارکت، عبدالله ناصری از سازمان مجاهدین انقلاب و اعظم نقطی از حزب اعتماد ملی در این‌نظرسنجی شرکت کردند. اصولگرایان نیز با امیر محبیبان عضو ارشد حزب‌نواندیشان، علی دورانی دبیر ائتلاف فراگیر اصولگرایان، حسین کنعنانی مقدم سخنگوی ائتلاف حزب‌الله، رضا طلایی‌نیک دبیرکل حزب توسعه و عدالت به اظهانظر پرداختند و عماد افروغ نیز یادآور شد که به دلیل شفاف نبودن فضا از اظهارنظر خود‌داری میکند. لازم به یادآوری است با توجه به محدود بودن حامیان دولت وعدم علاقه آنها به ارتباط با رسانهها هیچ یک از این چهره‌های به تماس‌های ما پاسخ ندادند.
